وب سرور چیست؟ و بررسی انواع وب سرور

کلمۀ وب سرور یا web server، یکی از اون کلمه هایی است که خیلی از ما ها چه به صورت مستفیم یا غیر مستقیم در کار هایمان با آن طرف بوده ایم و یا حتی مطمعناً در گشت و گذار هایی که در اینترنت داشته ایم، حداقل یک بار به گوشمان خورده است. اما هنوز که هنوز است شاید پاسخ سوال وب سرور چیست را ندانیم و هنگامی که در جایی با آن مواجه می‌شویم، آن سوال را برای خود یک غول بی شاخ و دم فرض کنیم و از آن چیز گنده ای در ذهن خود بسازیم که باعث شود پاسخ به آن برای ما سخت تر شود. (مانند خود من تا قبل از این مقاله)

در این مطلب قرار است ابتدا با مفهوم وب سرور آشنا بشویم و پاسخ سوال وب سرور چیست را بدهیم. سپس با درکی که از وب سرور به دست آورده ایم به بررسی انواع وب سرور می‌پردازیم و با بررسی آنها و ویژگی هایشان، پی می‌بریم که از کدام وب سرور باید استفاده کنیم و کدام می‌تواند بهترین وب سرور باشد.

منظور از وب سرور چیست و چگونه عمل می‌کند؟

در قدم اول اگر بخواهیم تعریفی ساده از وب سرور ارائه کنیم، باید بگوییم که وب سرور بخشی از سرور یک سایت است که در آن فایل های مربوط به سایت قرار دارد و وظیفۀ دریافت درخواست کاربر و ارائه پاسخ مناسب آن از طریق پروتکل HTTP، به سمت مرورگر کاربر بر عهده دارد.

بزارید برای درک بهتر این مفهوم، یک مثال ساده بزنم:
فرض کنید شما وارد سایتی شده اید و قصد دارید با کلیک بر روی یک دکمه، وارد صفحه ای دیگر در آن سایت بشوید. شما با این کلیکی که می‌کنید، در واقع یک درخواست برای وب سرور آن سایت ارسال می‌کنید و حال وب سرور آن سایت درخواست شما را دریافت می‌کند و با باز کردن آن صفحه مورد نظر، به درخواست شما پاسخ می‌دهد. (با باز شدن صفحه مورد نظر پس از کلیک بر روی دکمه)

وب سرور استاتیک یا داینامیک چیست؟

شما برای اینکه بتوانید سایت خود را منتشر کنید نیازمند به دو نوع وب سرور هستید، استاتیک و داینامیک.

وب سرور استاتیک: 

وب سرور استاتیک، متشکل از یک سخت افزار (کامیپوتر) و یک نرم افزار (HTTP) است که فایل های درون هاست را همانگونه که هستند ارسال می‌کند.

وب سرور داینامیک

وب سرور داینامیک، متشکل از یک وب سرور استاتیک و نرم افزار اضافی ( مشتکل از یک سرور برنامه و پایگاه داده) است که فایل های درون هاست را قبل از فرستادن از طریق HTTP، بروزرسانی می‌کند.

انواع وب سرور

یکی از نکاتی که باید در مورد وب سرور ها بدانید این است که وب سرور ها خدمات زیاد و در بعضی موارد متفاوتی ارائه می‌کنند. و به همین دلیل افراد با توجه به نیاز های مختلفی که دارند، وب سرور های مختلفی را برای کار و نیاز خود انتخاب می‌کنند. در ادامه قرار است ۶ مورد از پرکاربردترین و بهترین وب سرور ها در حال حاظر را معرفی و بررسی کنیم.

۱- وب سرور Apache

وب سرور Apache در سال ۱۹۹۵ و توسط رابرت مک کول برای اولین بار منتشر شد و با انتشار خود نقش اساسی در رشد اولیه شبکۀ جهانی پیدا کرد. این وب سرور به قدری محبوبیت پیدا کرد که در سال ۲۰۰۹، بیش از ۱۰۰ میلیون وبسایت را سرویس دهی می‌کرد. اکنون هم کار ۶۰% ماشین ها در این وب سرور، باعث شده است که Apache به پرکاربردترین وب سرور تبدیل شود.

به هر حال قدمت بالا، متن باز بودن (open source) و ویژگی های خاص و کاربردی Apache (که در پایین آنهارا بیان کردیم)، او را به محبوب ترین و یکی از بهترین وب سرور ها تبدیل کرده و باعث شده است که تعداد زیادی از افراد و شرکت ها این وب سرور را به بقیه وب سرور ها ترجیح بدهند و در سایت های خود از این وب سرور استفاده کنند.

بر اساس آمار سایت W3Techs، حدود ۴۷ درصد از کل سایت های جهان از وب سرور Apache استفاده می‌کنند که عدد بسیار بالایی است.

ویژگی های وب سرور Apache
۱- متن باز بودن
۲- پشتیبانی از سیستم عامل های زیادی همچون Windows, Linux, Mac OS X و …
۳- پایداری بیشتر نسبت به سایر وب سرور ها
۴- امن و مطمعن
۵- انعطاف پذیری بالا (امکان نصب راحت ماژول ها و برنامه های خود بر روی آن)
۶- اختصاص دادن ۴۹% از بازار های وب سرور جهان به خود
۷- پیکر بندی ساده
۸- امکان ارائه و نصب بر روی سرور های مجازی (VPS) و اختصاصی
۹- سازگار با سیستم های مدیریت محتوا مانند وردپرس و جوملا

سایت اصلی Apache

۲- وب سرور LiteSpeed

چهارمین وب سرور محبوب جهان و پر سرعت ترین آنها در این زمینه، در حال حاظر LiteSpeed است. این وب سرور به دلیل ساختار خاص و خوب خود از عملکرد و سرعت بالاتری نسبت به سایر وب سرور ها برخوردار است و می‌تواند سرعت سایت شما را به طرز چشمگیری افزایش دهد. همچنین این وب سرور با Apache کاملا سازگار است و می‌تواند جایگزین خوبی برای افرادی باشد که بخواهند سرعت بالاتری را در سایت و عملکرد آن تجربه کنند.

در حال حاظر وب سرور LiteSpeed در ۳ نسخه قابل استفاده است و شما می‌توانید یکی از این نسخه هارا برای سایت خود انتخاب کنید.

نسخه منبع باز (OpenLiteSpeed):
این نسخه رایگان و متن باز، مناسب سایت های شخصی و تجاری بزرگ است که بازدید های زیادی دارند.

نسخه معمولی (Standard):
این نسخه رایگان، مناسب سایت های شخصی و تجاری کم بازدید و کوچک است.

نسخه شرکتی (Enterprise):
این نسخه مناسب سایت های شرکتی پر بازدید و بزرگ است که از امنیت بالاتری نسبت به ۲ نسخه دیگر برخورد دار است و با اکثر کنترل پنل ها سازگاری دارد.

ویژگی های وب سرور LiteSpeed
۱- سرعت و عملکر بالا به دلیل ساختار خاص خود
۲- جایگزین خوب برای Apache به دلیل سازگاری بالا و ساده و کوتاه بودن این فرایند (کمتر از ۱ ربع)
۳- یگی از محبوب ترین وب سرور ها در حال حاظر (رتبه ۴)
۴- سادگی کار با آن (به دلیل رابط کاربری و پنل ساده)
۵- امنیت مناسب (قابلیت های امنیتی همچون ضد DDOS داخلی)
۶- پشتیبانی جامع و خوب

پیشنهاد: اگر از وب سرور LiteSpeed استفاده می‌کنید، استفاده از افزونه کش LiteSpeed بهترین گزینه برای سایت شماست.

سایت اصلی LiteSpeed

۳- وب سرور Nginx

وب سرور Nginx هم همچون Apache، یک وب سرور متن باز است که در بعضی موارد کنار وب سرور Apache نصب می‌شود، در سال ۲۰۰۴ و توسط فردی به نام Lgor Sysoev منتشر شد و از آن زمان تا به حال، از محبوبیت بالایی برخوردار بوده است و بعد از وب سرور Apache، محبوب ترین وب سرور دنیا است.

ساختار خاص این وب سرور باعث شده است با عمکلرد بیشتر، رم کمتری استفاده کند و در نتیجه سرعت بیشتری داشته باشد. جالب است بدانید این وب سرور برای پاسخ به تقاضا ها در سایت به هیچ رشته ای نیاز ندارد.

ویژگی های وب سرور Nginx
۱- متن باز بودن
۲- استفاده بر روی سرور های مجازی و اختصاصی
۲- سازگاری با Apache
۳- پایداری بالا
۴- کاربرد منابع کم
۵- سرعت و عملکر بالا به دلیل ساختار خاص خود مخصوصا در کد های PHP

سایت اصلی Nginx

۴- وب سرور IIS

وب سرور IIS با نام کامل (Internet Information Services) یکی از محصولات شرکت مایکروسافت است. این وب سرور، مخصوص سیستم عامل های ویندوزی است و شما نمی‌توانید آن را برای سایر سیستم عامل ها استفاده کنید. این وب سرور با ارائه تمام ویژگی های Apache و انعطاف پذیری بالا، گزینۀ خوبی برای سیستم عامل های ویندوزی است.

ویژگی های وب سرور IIS
۱- انعطاف پذیری بالا
۲- امکان مدیریت وب سرور از راه دور با استفاده PowerShell یا CLI
۳- پشتیبانی نکردن از سایر سیستم عامل ها به طور مستقیم
۴- ارائه ویژگی های امنیتی همچون گواهی TSL, HTTPS, SFTP
۵- پشتیبانی از زبان و فریمورک های مختلف نسبت به وب سرور های لینوکسی
۶- امکان اجرا بر روی سیستم عامل های Linux و MacOs با استفاده از Mono (به دلیل احتمال نا پایدار بودن توصیه نمی‌شود)
۷- انعطاف پذیری و امکان توسعه بالا

سایت اصلی IIS

۵- وب سرور Lighttpd

Lighttpd، یکی از وب سرور های متن باز است که در حال حاظر از عملکر خوبی در زمینۀ های سرعت و پاسخ دهی دارد و می‌تواند یکی از گزینۀ های افراد برای انتخاب وب سرور باشد. البته این وب سرور با اینکه خدمات خوبی ارائه می‌کند اما هنوز به اندازۀ وب سرور های بالا محبوبیت ندارد و زیاد استفاده نمی‌شود اما ممکن است این مسئله در آیندۀ نزدیک تغییر یابد.

ویژگی های وب سرور Lighttpd
۱- تنظیمات و پیکربندی دشوار نسبت به سایر وب سرور ها
۲- عدم پشتیبانی از htaccess
۳- مصرف کم Ram و منابع
۴- پشتیبانی از زبان های برنامه نویسی
۵- حجم بسیار کم (حدود ۱ مگابایت)
۶- انعطاف پذیری بالا
۷- کانفیگ مناسب برای سایت های بزرگ
۸- ساختار خاص برای پشتیبانی کردن از کانکشن های زیاد

سایت اصلی Lighttpd

۶- وب سرور Node.js

node.js که یک وب سرور متن باز و محیط مخصوص برای Javascript است، در سال ۲۰۰۹ و توسط آقای Ryan Dahl با هدف ایجاد وب سروری کار آمد تر نسبت به دیگر انواع وب سرور ها پدید آمد و تا به امروز به سمت توسعه خود و ماژول های خود گام برداشته است.

این وب سرور در حال حاظر از محبوبیت زیادی برخوردار نیست و خیلی از افراد آن را نمی‌شناسند به طوری که فقط ۰٫۲% از وبسایت ها را تشکیل می‌دهد. اما به دلیل اینکه این سیستم فقط مبتنی بر زبان Javascript است نه دیگر زبان ها، یادگیری آن نسبتاً ساده است و به همین خاطر از جامعۀ پشتیبانی خوب و مجربی برخوردار است که در صورت ایجاد مشکل، می‌تواند کمک زیادی به شما بکند.

ویژگی های وب سرور Node.js
۱-یادگیری ساده آن
۲- پشتیبانی خوب
۳- در حال رشد در وب سایت ها
۴- متن باز بودن
۵- تولید برنامه ها سریع تر نسبت به سایر زبان های برنامه نویسی
۶- طیف وسیعی از ماژول ها

سایت اصلی Node.js

سوالات متداول

در ادامه چند مورد از مهم ترین سوالاتی که ممکن در خواندن این مقاله برای شما پیش بیاید را مطرح کردیم تا مستقیماً به جواب خود برسید 😀 

منظور از متن باز بودن وب سرور چیست؟

متن باز بودن یک وب سرور به این معناست که تمامی افراد به کد های اصلی این وب سرور دسترسی دارند و می‌توانند ماژول ها و بهینه سازی های خود را در آن انجام دهند.

آیا ممکن است وارد سایتی شویم که وب سرور نداشته باشد؟

خیر. زیرا اگر وب سرور وجود نداشته باشد، زمانی که شما نام دامنه سایت را وارد کنید هیچ پاسخی دریافت نخواهید کرد و در نتیجه سایتی برای شما نمایش داده نخواهد شد.

بهترین وب سرور کدام است؟

همانطور هم که در بالا گفتیم به دلیل ارائه خدمات متفاوت وب سرور ها، ممکن در هر موقعیت، وب سروری که برای کار خود انتخاب می‌کنید، تغییر پیدا کند. به هر حال در بین گزینۀ های بالا، وب سرور های Apache، Nginx، LiteSpeed که جز بهترین وب سرور ها به شمار می‌روند، گزینه های خوبی برای انتخاب هستند.

نتیجه گیری
همانطور که خودتان هم دیدید، در انتخاب وب سرور باید دقت کرد زیرا هر سایتی نیاز به یک وب سرور دارد که بتواند پاسخ درخواست های کاربران را بدهد و بهتر است وب سروری را انتخاب کنیم که بهترین عملکرد را در رابطه با کار و نیاز ما داشته باشد. برای مثال کسی که سرعت عملکرد سایت برایش اهمیت بیشتری دارد، وب سرور LiteSpeed رنگ و اهمیت بیشتری در انتخاب او دارد. به همین دلیل پس از پاسخ به پرسش وب سرور چیست به معرفی محبوب ترین انواع وب سرور پرداختیم و ویژگی ها و نحوۀ کاربرد آنهارا بررسی کردیم و در پایان هم بهترین وب سرور ها را معرفی کردیم.

اگر در خواندن مقاله به مشکل یا سوالی برخوردید حتماً آن را در بخش دیدگاه ها با ما به اشتراک بگذارید. مطمعن باشید نظرات شما برایمان ارزشمند است و به تک تک آنها جواب خواهیم داد. 😀 

و در پایان هم پیشنهاد می‌شود پس از خواندن این مقاله و آشنا شدن با وب سرور، به سراغ مقالۀ معرفی بهترین افزونه کش برای وردپرس بروید و با توجه به وب سروری که در سایت خود استفاده می‌کنید، بهترین افزونه کش برای وردپرس را انتخاب کنید.